Ayacucho is een stadje gelegen in het Peruviaanse hooggebergte op 2800m hoogte en telt een klein half miljoen inwoners. In de jaren 1980 tot 1992 werd de stad geteisterd door de bloederige strijd tussen de Maoïstische revolutionaire beweging "Het Lichtend Pad" en het Peruviaanse leger. De gevolgen van deze gruwelijke periode voor de bevolking zijn nog altijd merkbaar. Het is een arme stad met veel straatkinderen, alcoholmisbruik en familiegeweld. Het percentage aan personen met een handicap is er uitzonderlijk hoog (volgens Peruviaans cijfermateriaal 1/10). Velen verloren een arm, een been of het gezichtsvermogen; andere fysieke beperkingen zijn aangeboren door bijvoorbeeld het ontbreken van medische assistentie tijdens de bevalling of drankmisbruik gedurende de zwangerschap.
De laatste jaren zijn er steeds meer initiatieven ontstaan om van Ayacucho weer een welvarende stad te maken. Lokale en internationale NGO’s werden opgericht om samen met de lokale bevolking te ijveren voor de heropbouw van deze streek en zo de armoede terug te dringen. Weinig projecten richten zich echter specifiek tot personen met een handicap en revalidatiemogelijkheden zijn er niet voor families die geen therapie in het ziekenhuis kunnen betalen.
Het revalidatieproject van Tumbador vzw in Ayacucho
Probleemstelling
Kinderen en personen met een handicap kunnen amper zelfstandig overleven, laat staan dat ze een of andere vorm van therapie kunnen bekostigen. Ze vallen buiten het sociale vangnet. De statistieken wijzen dan ook uit dat er een heel groot verband bestaat tussen handicap en armoede, veel groter dan in het Noorden. Indirect willen we met het revalideren van personen met een handicap – en het bevorderen van hun zelfstandigheid – ook aan armoedebestrijding doen. Iedere persoon zou de kans moeten krijgen zijn/haar capaciteiten optimaal te gebruiken en daar willen wij mee aan werken.
Aanloop naar en oprichting van een revalidatiecentrum
Tijdens haar verblijf in Ayacucho (2004-2005) bracht kinesiste Heleen Sabbe de verschillende lokale verenigingen en organisaties die werken rond personen met een handicap, in kaart. Na overleg met het bestuur van Tumbador vzw in België werd er beslist een eigen revalidatiecentrum op te richten om personen met een handicap de kinesitherapie te geven waar ze nood aan hebben.
Op 3 oktober 2005 keerde Heleen naar Ayacucho terug met Mieke Demuynck, een tweede Belgische vrijwilliger. Deze keer om het revalidatiecentrum op te richten. Er werd ook lokaal personeel aangetrokken. Sinds december 2005 is Ana, verpleegkundige, aan het werk in ons centrum. Ana volgde een theoretische cursus op afstand rond revalidatie en bouwde vooral praktische ervaring op door te luisteren en te kijken naar de Belgische vrijwilligers. Ana’s kennis van het Quechua – de taal van de Andes – betekende vanaf het prille begin een grote meerwaarde voor de integratie van ons project in de lokale samenleving van Ayacucho.
Oprichting van de dagopvang
In september 2007 startten we in samenwerking met de NGO Mama Alice (www.mamaalice.com) een pilootproject rond dagopvang van kinderen met een handicap. Dankzij dit initiatief worden de kinderen meer gestimuleerd om te bewegen, krijgen ze dagelijks gezonde voeding en kunnen de ouders van deze kinderen gaan werken. In de loop van 2008 heeft Tumbador dit project volledig overgenomen. Dankzij de inzet van onze Belgische kinesisten en ergotherapeuten én de Peruviaanse verpleegkundigen worden de kinderen volop gestimuleerd binnen de verschillende facetten van hun ontwikkeling.
Asociación Wasi Esperanza
Intussen groeide het lokale project verder uit tot Asociación Kuskanchik, een toepasselijke naam die "Samen" betekent in het Quechua. Ook het project in San Miguel behoort tot deze asociación en er bestaat een nauwe samenwerking tussen de Peruviaanse medewerkers en Belgische vrijwilligers van beide projecten.
De asociación werd begin 2013 omgedoopt tot Wasi Esperanza – “Huis van de hoop”. Deze naam werd door onze kinderen en hun ouders zelf gekozen.
Op dit moment richt Wasi Esperanza zich hoofdzakelijk op revalidatie van kinderen en jongeren (tot 30 jaar) met een fysieke beperking en wiens familie geen revalidatie in het ziekenhuis kan betalen. Deze therapie kan ook thuis verdergezet worden, dankzij de talrijk georganiseerde workshops, waarin we de ouders zelf tal van technieken aanleren. Tegelijkertijd bouwen we een samenwerkingsverband op met Peruviaanse organisaties (Omaped, Conadis, …) die werken rond personen met een handicap alsook met andere zorgverstrekkers (psychologen, logopedisten,…), zodat er een integrale revalidatie voor een zo breed mogelijk publiek verwezenlijkt wordt. Dat houdt in dat er fysische, psychologische, functionele, sociale revalidatie is en de mogelijkheid tot het aanleren van een beroep. Daarnaast wordt er door Wasi Esperanza veel aandacht besteed aan het sensibiliseren van de lokale overheid en bevolking voor mensen met een fysieke beperking. Enkele stappen die hiervoor al ondernomen werden: regelmatig met de patiënten naar buiten komen, de bevolking van Ayacucho spelenderwijs laten "aanvoelen" wat een fysieke beperking hebben, betekent (rolstoelrijden e.d.), lobbyen bij de regering, departementen en gemeenten en bewustmaking binnen de eigen doelgroep door relevante lezingen te organiseren voor de kinderen, jongeren en hun familieleden.
Woordje van dank
De Belgische vrijwilligers organiseren vóór hun vertrek een benefiet (gaande van spaghetti- tot tapasavond) Hiermee informeren zij hun familie en vrienden over het project in Ayacucho. Behalve de interesse voor het project die zo gewekt wordt, betekent dit ook een mooie duit in de zak met "projectgeld". Dankzij de zo ontstane morele en financiële steun van vele sympathisanten staan we momenteel in Ayacucho al verder dan we ooit hadden kunnen hopen.
Sinds eind 2010 zijn het revalidatiecentrum en de dagopvang ondergebracht in een centraal gelegen, ruim en mooi gerenoveerd (met dank aan Solid) pand. Tumbador vzw is Stichting Huize Buitenveldert uit Nederland zeer dankbaar voor het ter beschikking stellen van dit pand.
Huidige stand van zaken
Anno 2013 is er in het centrum een multidisciplinair team, bestaande uit 14 mensen, aan de slag om de kinderen, jongeren en hun ouders te begeleiden in de verschillende delen van de revalidatie. In dit team zijn verschillende lokale krachten aan het werk, gaande van sociale assistenten en verpleegkundigen tot kinesitherapeuten, alsook 2 buitenlandse vrijwilligers: 1 kinesitherapeut en 1 psychologe. Er verblijven 6 kinderen in het dagcentrum. Per week krijgen 50 kinderen en jongeren therapie in het revalidatiecentrum.